جشن دريابك G u l l درروستای پرسبانج از جشن های باستانی ایران
برپايي جشن گندم پرسبانج يكي از هزاران مراسمي است كه حرف‌ها و نكته‌هاي جالبي از روزگاراني بس دور با خود به همراه آورده است.
برپايي جشن گندم همه ساله با مشاركت مردم روستاهاي مختلف كشوربا شيريني خاصي اجرا مي‌شوند اما هيچ‌كدام آنها به اندازه جشن گندم روستاي «پرسبانج» باشكوه و اساطيري نيستند.
اين جشن بسيار قديمي همه ساله پيش از دروي گندم در كنار آبگير كوچك و زيباي «دريابك» يا «درياوك» و با شركت اهالي روستاهاي همجوار به شكل گسترده‌اي برگزار مي‌شود. در اين مراسم به ازاي هر خانواده در جوار بركه گوسفندي را قرباني مي‌كنند و پس از اداي شكر و شادي به درو محصول مي‌پردازند.
در بيشتر مناطق روستايي ايران كه اقتصادشان بر محور كشاورزي استوار است، معمولا جشن‌ها را پس از برداشت محصول تحت عنوان جشن خرمن بر پا مي‌دارند تا با اين كار بتوانند پس از يك سال تلاش بي‌وقفه هم تفريح و استراحتي داشته و هم شكرانه‌اي به درگاه ايزد متعال كرده باشند، اما «جشن گندم درپرسبانج« و «بازار هفت‌گانه آسد بر لاهيجان» برخلاف رسم‌هاي رايج در ميان كشاورزان ، پيش از درو برگزار مي‌شود كه اين موضوع بر قدمت جشن‌هاي يادشده گواهي دارد.
جشن گندم روستاي «پرسبانج» را مي‌توان از چند منظر مورد توجه قرار داد. قرباني كردن در كنار آب در واقع يكي از كهن‌ترين آيين‌هاي ايراني است. البته اين امر در ميان ملل ديگر نيز مشاهده شده است.
آب، يكي از مقدس‌ترين عناصر طبيعي در باستان است. براساس باورهاي اساطيري ايرانيان باستان، آب در گاهنبار دوم (گاهنبار = مراحل آفرينش هستي) از گاهنبارهاي ششگانه آفريده شده است و زمان آفرينش آن ميانه تير ماه بوده است. بر همين باور، خلقت آب پس از آفرينش آسمان و پيش از آفرينش ساير موجودات صورت پذيرفته است و نخستين چيزي كه قبل از جانوران آفريده شد، آب بود.
نقش آفرينندگي و زايايي آب از روزگاران كهن براي ايرانيان باستان شناخته شده بود. آناهيتا نيز به عنوان ايزدبانوي آب و باروري و پاكيزگي، بارها و به مناسبت‌هاي مختلف در اوستا ستوده و تكريم شده است. ايرانيان باستان آب جاري را مقدس مي‌شمردند و به هيچ‌وجه آن را نمي‌آلودند و در تميز نگه داشتن آن دقت و توجه خاصي به كار مي‌بردند. همچنين با انجام مراسم ويژه‌اي به مناسبت‌هاي خاص براي آب قرباني مي‌كردند. آنها براي اينكه آب آلوده نشود به اين منظور گودالي كنار رود يا دريا يا سرچشمه حفر مي‌كردند و خون قرباني را در آن مي‌ريختند.
البته قرباني كردن در جوار آب‌ها در دوره باستان آييني خاص شمرده مي‌شد زيرا بين قرباني حيوان نر و ماه كه عنصري مهم براي باروركردن ابرهاست، رابطه دارد زيرا همه قوه نرينگي حيوان قرباني شده پس از اجراي قرباني به ماه منتقل مي‌شده سپس از طريق ماه به ابرها و ابرها با بارش باران همه آن نيرو را دوباره براي باروري زمين باز‌پس مي‌دادند.
يكي از نكته‌هاي جالب در اين مراسم، وجود كلمه آب در «آوج»، «آبيك» و آبگرم است كه هر سه شهر و منطقه نزديك به هم و از توابع قزوين هستند.
در آيين مهر، آب و قرباني از نقش و نماد ويژه‌اي برخوردار هستند. پيروان آيين مهر، طاق معابد يا مهرابه‌هاي خود را به شكل آسمان تزيين مي‌كردند و با كشيدن تصاويري از ستارگان آسمان را بيشتر تداعي مي‌بخشيدند. آنها بر ديواره‌هاي معبد نيز تصويرهاي فراواني مي‌كشيدند. تزيين حاشيه آنجا را با گل و گياه انجام مي‌دادند تا تاثير قرباني گاو را بيشتر نشان دهند. قرباني گاو در آيين مهر نماد آفرينش است و مرگ گاو حياتي نو را بازآفريني مي‌كند. به اعتقاد آنها خوني كه از بدن حيوان جاري مي‌شود، گندم‌ها را آبياري و تغذيه مي‌كند.
هدف از بيان اين رمزگشايي‌ها مرتبط ساختن آيين قرباني جشن گندم به آيين‌هاي باستان نيست، بلكه بيان نشانه‌هاي مشابهي است كه در اين گفتار مورد تطبيق قرار گرفته است. اما آنچه هنوز در جشن گندم پرسبانج راز‌آميز باقي مانده، برپايي جشن و قرباني پيش از درو است. اگرچه آيين قرباني پيش از درو گندم به گونه‌اي يادآور بازآفريني «اوزيرس» آفريننده گندم و غلات در مصر باستان است ولي برگزاري اين جشن همچنان بي‌جواب مانده است.
جشن دريابك G u l l درروستای پرسبانج از جشن های باستانی ایران
گاهنبار یا گاهبار این دو لغت یک معنی دارد و آن شش روزی است که خداوند، عالم را آفرید و زرتشتیان در کتاب زند اوستا از زرتشت نقل می‌کنند که خداوند عالم را در شش گاهنبار آفریديك گاهنبار میدیوشـم روز پانزدهم تیر، صد و پنجمین روز سال روز آفریدن آب است
جشن تیرگان : روز سیزدهم تیر ماه که به نام تیر یا تِشتًر از ایزدان مهم ایران باستان نام گذاری شده یکی از مهم ترین جشن های ایرانیان واقع است.
این جشن موسوم به تیرگان به گفتهٔ اغلب منابع تاریخی در بزرگداشت واقعهٔ تیراندازی آرش کمانگیر است.
ابوریحان بیرونی از دو تیرگان کوچک و بزرگ یاد می‌کند که اولی در روز سیزدهم و دومی در روز چهاردهم واقع بود
دربارهٔ علت آن نوشته‌است، تیرگان کوچک زمان پرتاب تیر و تیرگان بزرگ هنگامی است که خبر آوردند تیر به کجا افتاده‌است.
باز در منابع آمده‌است که ایرانیان در این روز به شست‌و‌شوی تن می‌پرداختند. ظاهراً این جشن در ایران و برخی کشورهای همسایه با شکوه بسیار و در دامان طبیعت برگزار می‌شده‌است .
جشن و مراسم آب‌پاشی
از جمله مراسم بسیار مشهور و سنتی معتبری که در نوروز انجام می‌شد، رسوم آبریزگان یا شستوشو و غسل و آب پاشیدن به یکدیگر بوده‌است. البته به نظر می‌رسد که مراسم آب‌پاشی و جشن آبریزگان اصلی همان تیرگان باشد و در نوروز رسوم آبریزگان عبارت بوده‌است از غسل و شستوشو و آماده شدن از لحاظ سنن دینی جهت حلول سال نو.[
-------------------------
پرسبانج : (جشن گوئلGull )درروستای پرسبانج ازمراسمات پرشکوهی است که در15تیرماه ودردامان طبیعت برگزارمی شود .
دراین روز تمام اهالی تن خودررا باآب دریابک (دئیلوک dilavak )شستشو می دهند وبا روشن کردن آتش وقربانی کردن ُغذای ان روز را درصحرا وجنگل میل می کنند ویک روز کامل را دردامان طبیعت می گذرانند . آب - آتش - قربانی کردن - وطبیعت جزئی غیرقابل انفکاک از جشن های ایران باستان بوده است .
این شواهد بیانگر قدمت این جشن وسابقه تاریخی وفرهنگی روستای پرسبانج می باشد که درمناطق اطراف خود و سطح کشور منحصر بفرد است که همچنان با شور وشعف حدود نیمه تیرماه هرسال درکنار دریابک روستای پرسبانج برگزار می شود .
|
نام ماه |
تاریخ روز و نام روز |
نام جشن | |
|
۱ |
فروردین |
روز نوزدهم، روز فروردین |
|
|
۲ |
اردیبهشت |
روز سوم، روزاردیبهشت |
|
|
۳ |
خرداد |
روز ششم، روز خرداد |
|
|
۴ |
تیر |
روز سیزدهم، روز تیر |
|
|
۵ |
امرداد |
روز هفتم، روز امرداد |
|
|
۶ |
شهریور |
روز چهارم، روز شهریور |
|
|
۷ |
مهر |
روز شانزدهم، روز مهر |
|
|
۸ |
آبان |
روز دهم، روز آبان |
|
|
۹ |
آذر |
روز نهم، روز آذر |
|
|
۱۰ |
دی |
روز یکم، روز هرمزد |
|
|
۱۱ |
بهمن |
روز دوم، روز بهمن |
|
|
۱۲ |
سپندارمذ |
روز پنجم، روز سپندارمذ |
سایر جشن های ایران باستان
گاهنبار یا گاهبار و آن شش روزی است که خداوند، عالم را در شش گاهنبار آفرید. نام‌های گاهنبارهای ششگانه به قرار زیر است:
۱ گاهنبار میدیوزرم روز پانزدهم اردیبهشت، چهل و پنجمین روز از اول سال روز آفریدن آسمان
۲ گاهنبار میدیوشـم روز پانزدهم تیر، صد و پنجمین روز سال روز آفریدن آب
۳ گاهنبار پـتیه‌شـهیم روز سی ام شهریور، صد و هشتادمین روز سال روز آفریدن زمین
۴ گاهنبار ایاسرم سی‌ام مهر، دویست و دهمین روز سال روز آفریدن گیاه
۵ گاهنبار میدیارم بیستم دیماه، دویست و نودمین روز سال روز آفریدن جانوران
۶ گاهنبار همسپثمیدیه در سیصد و شصت امین روز سال
در پایان دوازده ماه و آغاز پنج روز پنجه دزدیده روز آفریدن انسان
منبع :جشن های ایران باستان
حسين داودي هستم